Mobbing ve Mizah

Mobbing ve mizahın bir başlıkta yer alması traji komik görülebilir. Mobbing zehirse mizah panzehirdir.

Mobbing içinde mizah bizi acı acı güldürür. Bu nedenle mobbing içinde mizah olsa olsa kara mizah olur.

Bu yazı, mobbingin hasarlarına karşı mizahın iyileştirici gücü üzerine düşünceleri içermektedir.

Mobbing, işyerlerinde bir veya birden fazla kişi tarafından kişilere yönelik gerçekleştirilen, belirli bir süre sistematik bir şekilde devam eden, yıldırma pasifize etme veya işten uzaklaştırmayı amaçlayan; mağdur ya da mağdurların kişilik değerlerine, mesleki durumlarına, sosyal ilişkilerine veya sağlığına zarar veren; kötü niyetli, kasıtlı, olumsuz tutum ve davranışlardır.

Mobbing sonucu; kişinin fiziksel ve ruhsal sınırları zorlanarak strese yol açar. Stres sonucu sağlımız bozulur, sinirlerimiz zayıflar, öfkeli hale geliriz, enerjimiz azalır, performansımız düşer, davranışlarımızda tutarsızlıklar başlar.

Stres sağlığın düşmanıdır. Kalbe zarar verir, yüksek tansiyona sebep olur. Bağışıklık sistemini zayıflatır, bir çok hastalığa kapı açar. Hafızayı olumsuz yönde etkiler. Mide hastalıklarına yol açar.

Ayrıca Mobbing kişiyi intihara kadar sürükleyen bir süreçtir.

Mizah ise hayatın güldürücü yönlerini ortaya çıkarır. Mizah hayatımıza neşe katar. Hayatın gülen yüzüne mizah ayna tutar.

Mizahın ne faydası var? Yaratıcılığı artırır. Kişinin risk alma yeteneğini geliştirir. Kaygıları azaltır. İletişimi kolaylaştırır. Seçenekli düşünmeyi, çözüm üretmeyi kolaylaştırır. Hastalıklara karşı direncimizi artırır.

Mobbing bir insanlık suçudur. Yasal sonuçları vardır. Mobinge uğrayan kişiler, tazminat talebinde bulunacağı gibi Türk Ceza Kanununda suç olarak düzenlenmiş mobbing aracı olarak düzenlenmiş filler gerçekleştiğinde suç duyurusunda bulunarak mobbing yapan kişilerin ceza almalarını sağlayabilirler.

Mobbing bir anda ve bir fille gerçekleşen bir durum değildir. Zamana yayılan bir süreç sonucu ortaya çıkan ve sinsi bir suçtur. Mobbinge maruz kalan kişiler, yasal yollara başvuruncaya ve yasal işlemlerden sonuç alınıncaya kadar geçen süre içinde ruhsal olarak büyük hasar görürler. Geriye dönüşü zor psikolojik rahatsızlık yaşarlar. İşte mobbingin başından yasal yollardan sonuç alınıncaya kadar olan süre içinde mizah, oluşacak hasarı önleyici rol oynar.

Mizah mobbing süreci içinde nasıl kullanılabilir? Mobbing süreci içinde mobbinge maruz kalan kişi yasal yollara başvuracağı için sürekli delil toplayacaktır, günlük tutacaktır, tanık oluşturacaktır. İşte elde ettiği bu verilerin bir de komik tarafını düşünebilir. Bu durumlara karşı şu soruları yönelterek işin komik cephesine ayna tutabilir.

1- Yaşadığım durum neye benziyor? Absürd bir benzetme yaparak yaşanan acı durumu tebessüme çevirebilir.

Sokrates’in başına gelen bir olay benzetmeye güzel bir örnektir.
Sokrates öğrencesiyle birlikte eve gelmiş. Sokrates’in karısı çok geçimsiz çalçene biriymiş. Sokrates’e kızmış. “Sürekli laf üretiyorsun, aylak aylak geziyorsun, bir işe yaramazsın.” Sokrates sessiz kalmış. Karısı öfkesini yenememiş, orada bulunan bulaşık suyunu sokratesin başından aşağı dökmüş. Sokrates bir öğrencisine bakmış sonra demiş ki: “Bu çok doğal bir olay. Belli ki bu şimşeğin arkasından bir yağmur gelecekti.”

2-Yaşadığım durum bir mizah kahramanının başına gelse nasıl bir tepki verirdi diye düşünmek. Bu durum nasreddin Hoca yaşadığım durumla karşılaşsa ne derdi?Örneğin Amerikan başkanlarından Roosvelt , Amerika efsane başkanlarından Lincon’un resmini masasına koymuş önemli bir sorun olduğunda acaba bu durum Lincon’un başına gelse nasıl çözerdi diyerek soruna çözüm getirirmiş.

Nasreddin Hoca, Moğol istilasına uğrayan Anadolu‘nun zor ve perişan günlerinde nükte ve mizahla insanların çilesini yumuşatmıştır.

Hoca‘nın yaşadığı dönemde Zalim Haccac adında gerçekten zalim bir hükümdar varmış. Saraya çağırdığı insanlara:“Ben âlim miyim, zalim miyim?” diye sorarmış.
“Zalimsin” diyene hakaret ediyorsun diye “âlimsin” diye de yalancısın diye acımasızca kellesini kestirirmiş..
Bir gün Nasreddin Hoca‘yı çağırtmış. Ona da aynı soruyu sormuş:“Hoca, söyle bakalım, ben âlim miyim, zalim mi?”
Nasreddin Hoca düşünmüş sonra :
“Hâşâ sultanım” demiş “Zalim olan siz değilsiniz. Zalim olan asıl biziz ki, Allah bizleri cezalandırmak için sizi bizim başımıza yolladı!” demiş.

Mizah kahramanlarının biyografilerini, anekdotlarını okuyarak, onların mizah kalıplarını kendi durumumuza nasıl uyarlarız diye düşünebiliriz.

3-Yaşadığımız acı duruma bakıp ‘bunun neresi komik?’ diye düşünebiliriz. Beyne nasıl komut verirsek öyle çalışır. Bir öğretmen eline bir nesne alıp bunu hangi faydalı işlerde kullanabiliriz diye sorsa hemen beyin o yönde çalışarak ne kadar fayda varsa onları bulup çıkarmaya çalışır. Eğer soruyu tersinden sorarsa, “bunu hangi zararlı işlerde kullanırız?’ Beyin bu kez zararlı şeyleri alt alta toplayacaktır. Bunun neresi komik? Sorusuna karşı beyin mizah kültürümüze göre komik yönler bulacaktır.

Hakim duruşmada cinayet sanığına: “mevcut delillere göre herşey aleyhinde hiç hafifleti neden de yok” deyince sanık itiraz etmiş “Nasıl hafifletici neden yok hakim bey! Ben iki kişiyi öldürebilirdim ama bir kişiyi öldürdüm. Bu durumu hafifletmez mi?”

Mobbing mağduru kişinin yasal süreç tamamlanıncaya kadar olaya mizahi bakabilmesi için şunlara dikkat etmesi gerekir.

Her dert insanda misafirdir. sonsuza kadar sürecek değildir. Bir çin atasözünde denir ki: “Istırap kuşlarının başınızın üstünde uçmasını engelleyemezsiniz, ama onların saçlarınıza yuva yapmasının önüne geçebilirsiniz.” Zaman zaman kara bulutların dolunayın önüne geçip sonra sessizce aradan çekilmesi gibi sıkıntılar da aradan çekilecektir. Yeter ki, soğukkanlılığımızı koruyup acze düşüp hasar görmeden, sağlığımızı kaybetmeden metanetle yasal yollara başvurup sonucu beklemesini bilelim.

Mobbinge uğrayan kişi kendine dışarıdan bakmasını bilmeli. Kendimizi hayat oyununda hep aktör gibi değil, seyirci gibi izlemesini de bilmeliyiz. Charlie Chaplin “Hayat yakından bakıldığında trajedi, uzaktan bakıldığında komedidir” demiştir.Çok mu bunaldınız, bir adım geriye çekilip kendinize bir seyirci gibi bakın.

Mobbinge karşı mizah, ruhsal hasar yaşamamak için bir korunma yöntemidir. Asla yapılanları meşru ve hoş görmek değildir. Yapılanların yasal karşılığı için mutlaka uygun araçlarla gerekli adımlar atılmalıdır. Hukuk yolu, bize sadece karşı taraftan tazminat hakkı sağlar ve zorbanın ceza almasını gerçekleştirir. Ama kaybettiğimiz ruhsal hasarları geri vermez. Bu bakımdan ruhsal hasar oluşmasın diye olaya mizahi bakmak bir bir tedbirdir.

Mizah hayatın gülen yüzüne tutulan bir aynadır. Mobbingin karartıcı yüzüne de bu aynayı tutarak onun zararlı etkisini kırabiliriz.

Durdu GÜNEŞ

Scroll to Top